ยุทธศาสตร์สหรัฐต่อเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (ตอนที่ 2)
ตีพิมพ์ใน สยามรัฐสัปดาหวิจารณ์ ปีที่ 57 ฉบับที่ 49 วันศุกร์ที่ 27 สิงหาคม - วันพฤหัสบดีที่ 2 กันยายน 2553
คอลัมน์โลกทรรศน์ตอนที่แล้ว ผมได้วิเคราะห์เกี่ยวกับยุทธศาสตร์ของสหรัฐต่อภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยได้วิเคราะห์ grand strategy ของสหรัฐต่อภูมิภาค และวิเคราะห์ถึงพัฒนาการของยุทธศาสตร์สหรัฐต่อภูมิภาคในช่วงที่ผ่านมา โดยเฉพาะในสมัยรัฐบาลบุชและโอบามาไปแล้ว คอลัมน์โลกทรรศน์ตอนนี้ จะเป็นตอนที่ 2 โดยจะวิเคราะห์สถานการณ์ล่าสุดเกี่ยวกับยุทธศาสตร์และการทูตของสหรัฐในภูมิภาค ดังนี้
สถานการณ์การทูตของสหรัฐในภูมิภาคล่าสุด
สำหรับความเคลื่อนไหวของสหรัฐในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ล่าสุด ได้มีความเข้มข้นมากขึ้นเรื่อยๆ โดยไฮไลท์การทูตของสหรัฐในภูมิภาค เกิดขึ้นในระหว่างการประชุมรัฐมนตรีต่างประเทศอาเซียน ที่กรุงฮานอย ในช่วงปลายเดือนกรกฎคมที่ผ่านมานี้เอง ซึ่งเวทีและประเด็นสำคัญของการทูตสหรัฐ อาจจะแยกแยะเป็นข้อๆ ได้ดังนี้
• การประชุมรัฐมนตรีต่างประเทศอาเซียนกับรัฐมนตรีต่างประเทศสหรัฐ
ที่กรุงฮานอย Hillary Clinton รัฐมนตรีต่างประเทศสหรัฐ ได้ประชุมประจำปีกับรัฐมนตรีต่างประเทศอาเซียน ในช่วงปลายเดือนกรกฎาคม โดยผลการประชุมมีสาระสำคัญดังนี้
- ผลการประชุมได้ชี้ให้เห็นถึงพัฒนาการความสัมพันธ์อาเซียน-สหรัฐในรอบปีที่ผ่านมา โดยเฉพาะการประชุมสุดยอดผู้นำอาเซียนกับสหรัฐครั้งแรกที่สิงคโปร์
- รัฐมนตรีเศรษฐกิจอาเซียนร่วมกับ USTR ได้จัดโครงการ ASEAN Road Show เดินทางไปสหรัฐ
- มีความคืบหน้าในการจัดทำแผนปฏิบัติการฉบับที่ 2 เพื่อแปลงแถลงการณ์ร่วมหุ้นส่วนทางยุทธศาสตร์ไปสู่การปฏิบัติ โดยแผนดังกล่าว จะเป็นแผน 5 ปี เริ่มตั้งแต่ปี 2011 – 2015
- กำลังมีการร่างข้อตกลงความร่วมมือด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ระหว่างอาเซียนกับสหรัฐ
- ในเดือนสิงหาคม ปีนี้ จะมีการประชุมรัฐมนตรีเศรษฐกิจอาเซียนกับ USTR ที่เวียดนาม เพื่อพิจารณาความคืบหน้าของการ implement ข้อตกลง TIFA
- ที่ประชุมได้แสดงความยินดีต่อความสำเร็จของการประชุมรัฐมนตรีในกรอบ Lower Mekong - U.S. Ministerial Meeting
- สหรัฐได้เสนอที่จะเป็นเจ้าภาพจัดการประชุมสุดยอดอาเซียน – สหรัฐ ครั้งที่ 2 ขึ้น ในช่วงฤดูใบไม้ร่วงปีนี้ ที่สหรัฐ
- ที่ประชุมยินดีต่อการที่สหรัฐแสดงความสนใจที่จะเข้าร่วมในกรอบการประชุม East Asia Summit หรือ EAS
- รัฐมนตรีกลาโหมสหรัฐจะเข้าร่วมประชุม รัฐมนตรีกลาโหมอาเซียน+8 หรือ ADMM+8 ครั้งแรก ในเดือนตุลาคมปีนี้
- ที่ประชุมยินดีที่สหรัฐให้การสนับสนุน ในการที่อาเซียนจะเป็นแกนกลางหรือเป็นศูนย์กลางของสถาปัตยกรรมในภูมิภาค
- สหรัฐได้แต่งตั้งทูตประจำอาเซียนไปประจำอยู่ที่สำนักเลขาธิการอาเซียน ที่กรุงจาการ์ตา ตั้งแต่เดือนมกราคม ปีนี้
• U.S.-Lower Mekong Initiative
แนวโน้มที่สำคัญอีกเรื่องหนึ่งของการทูตสหรัฐในภูมิภาค ในปัจจุบัน คือ การเปิดแนวรุกทางการทูต เพื่อกระชับความสัมพันธ์กับประเทศในอินโดจีน และในกรอบของประเทศลุ่มแม่น้ำโขงตอนล่าง 4 ประเทศ โดยเมื่อปีที่แล้ว ได้มีการประชุมรัฐมนตรีต่างประเทศสหรัฐกับรัฐมนตรีต่างประเทศของประเทศลุ่มแม่น้ำโขง 4 ประเทศไปแล้ว
และในช่วงปลายเดือนกรกฎาคมที่ผ่านมา ได้มีการประชุมครั้งที่ 2 โดย Hillary Clinton รัฐมนตรีต่างประเทศสหรัฐได้ประชุมกับรัฐมนตรีต่างประเทศของ กัมพูชา ลาว ไทย และเวียดนาม ที่กรุงฮานอย โดยสาขาความร่วมมือที่สำคัญ มี 3 สาขา ได้แก่ ด้านสิ่งแวดล้อม ด้านสาธารณสุข และด้านการศึกษาและฝึกอบรม
สำหรับในด้านสิ่งแวดล้อมนั้น สหรัฐจะให้เงินช่วยเหลือมูลค่า 22 ล้านเหรียญ ในปี 2010 สำหรับโครงการความร่วมมือด้านสิ่งแวดล้อมในอนุภูมิภาคลุ่มแม่น้ำโขงตอนล่าง และจะมีการจัดทำโครงการ 3 ปี เพื่อช่วยเหลือประเทศเหล่านี้ในการจัดทำยุทธศาสตร์เพื่อลดผลกระทบจากภาวะโลกร้อน และได้มีการจัดทำข้อตกลง Sister River ระหว่าง Mekong River Commission กับ Mississippi River Commission
สำหรับในด้านสาธารณสุข สหรัฐจะให้เงินช่วยเหลือเกือบ 150 ล้านเหรียญ โดยเฉพาะในโครงการป้องกันการแพร่ขยายของเชื้อโรคร้ายต่างๆ ที่ผ่านมา สหรัฐได้ให้ความช่วยเหลือผู้ป่วยโรคเอดส์ถึงกว่า 2 ล้านคนในภูมิภาค และทำให้อัตราการเพิ่มของโรคเอดส์ลดลงกว่า 50 เปอร์เซ็นต์
สำหรับในด้านการศึกษาและฝึกอบรมนั้น สหรัฐได้ตั้งวงเงินให้ความช่วยเหลือในด้านนี้ 18 ล้านเหรียญ ในปี 2010
เกี่ยวกับเรื่องนี้ ผมขอตั้งข้อสังเกตว่า ขณะนี้ สหรัฐกำลังมียุทธศาสตร์ในเชิงรุกทางการทูตอย่างหนัก ต่อประเทศลุ่มแม่น้ำโขงตอนล่าง และต่ออินโดจีน ทั้งนี้สาเหตุสำคัญคือ ความพยายามของสหรัฐที่จะแข่งกับจีน ซึ่งในช่วงที่ผ่านมา จีนได้รุกหนักเข้าสู่อินโดจีนและลุ่มแม่น้ำโขงตอนล่างเช่นกัน ในอดีต จีนมีความสัมพันธ์ที่ดีกับ เวียดนาม ลาว กัมพูชา และพม่า มาโดยตลอด จีนจึงเป็นต่อสหรัฐอยู่หลายขุม ในอดีต สหรัฐได้ทอดทิ้งประเทศเหล่านี้ โดยเฉพาะหลังการแพ้สงครามเวียดนาม ประเทศเหล่านี้จึงอยู่ภายใต้อิทธิพลของจีนมาโดยตลอด แต่จากยุทธศาสตร์ใหญ่ที่ผมได้วิเคราะห์ไปแล้วว่า สิ่งสำคัญอย่างยิ่งต่อสหรัฐในภูมิภาคคือ การสกัดกั้นการขยายอิทธิพลของจีน ดังนั้น เราจึงได้เห็นว่า ในปัจจุบัน สหรัฐกำลังทุ่มเต็มที่ เพื่อที่จะใกล้ชิดกับประเทศเหล่านี้มากขึ้น เพื่อแข่งกับจีน
ขอเพิ่มเติมข้อมูลด้วยว่า ปัจจุบัน สหรัฐกำลังกระชับความสัมพันธ์ในระดับทวิภาคี กับประเทศเหล่านี้ด้วย
โดยความสัมพันธ์ทวิภาคีระหว่างสหรัฐกับเวียดนาม ดีขึ้นมากอย่างผิดหูผิดตา
ส่วนความสัมพันธ์ระหว่างสหรัฐกับกัมพูชา ก็ดีขึ้นมากเช่นเดียวกัน ในอดีต สหรัฐกับกัมพูชา แทบจะไม่มีความสัมพันธ์อะไรกันเลย แต่ขณะนี้ ได้มีข่าวออกมาว่า สหรัฐกำลังมีแผนการจะซ้อมรบร่วมทางทหารกับกัมพูชาเป็นครั้งแรก ในช่วงปลายปีนี้ การซ้อมรบร่วมจะมีชื่อว่า Angkor Sentinel ซึ่งจะเน้นในเรื่องของปฏิบัติการรักษาสันติภาพ เหมือนกับการซ้อมรบ Cobra Gold ระหว่างสหรัฐกับไทย
และความสัมพันธ์ระหว่างสหรัฐกับลาว ก็กระชับแน่นแฟ้นขึ้นมากเช่นเดียวกัน โดยเมื่อเดือนกรกฎาคม ที่ผ่านมา รองนายกรัฐมนตรีลาว Dr.Thongluon Sisoulith ได้เดินทางไปเยือนสหรัฐและได้พบปะกับ Hillary Clinton ที่กรุงวอชิงตัน ดีซี โดยผลการพบปะหารือ ทั้งสองฝ่ายประกาศจะกระชับความสัมพันธ์กัน และกำลังจะขยายความร่วมมือทางทหารในอนาคต โดยได้เริ่มมีการแลกเปลี่ยนผู้ช่วยทูตทหารระหว่างกันแล้ว นอกจากนั้น ยังได้มีการลงนามในข้อตกลงการขนส่งทางอากาศ ที่จะช่วยกระตุ้นการค้าและการท่องเที่ยวระหว่างกันด้วย
ปัญหาหมุ่เกาะสแปรตลีย์
สำหรับเรื่องสุดท้าย ที่แสดงให้เห็นถึงการทูตในเชิงรุกของสหรัฐในภูมิภาค คือ การจุดชนวนการปะทุของปัญหาความขัดแย้งในหมู่เกาะสแปรตลีย์ครั้งใหม่ โดยในระหว่างประประชุม ASEAN Regional Forum หรือ ARF ที่ฮานอย เมื่อปลายเดือนกรกฎาคม Hillary Clinton ได้ประกาศท่าทีของสหรัฐในเรื่องความขัดแย้งนี้ โดยมองว่า สหรัฐถือเป็นเรื่องสำคัญมาก และสหรัฐจะเข้ามามีบทบาทในการแก้ปัญหานี้ สหรัฐสนับสนุนกระบวนการทางการทูตและการเจรจา และไม่เห็นด้วยกับการใช้กำลัง Clinton เน้นด้วยว่า การเจรจาจะต้องเป็นการเจรจาแบบพหุภาคี
ท่าทีที่คาดไม่ถึงของสหรัฐในเรื่องนี้ น่าจะเป็นการฉวยโอกาสที่สหรัฐจ้องมองอยู่นานแล้ว ที่จะเข้าแทรกแซง ซึ่งน่าจะเป็นส่วนหนึ่งของยุทธศาสตร์การปิดล้อมจีน โดยแนวโน้มของรัฐบาลโอบามาคือ การเปลี่ยนจากยุทธศาสตร์ปฏิสัมพันธ์มาเป็นยุทธศาสตร์แข็งกร้าวต่อจีนมากขึ้น โดยเฉพาะยุทธศาสตร์การปิดล้อมจีนทางทหาร
ต่อมา รัฐบาลจีนได้ออกแถลงการณ์โจมตีสหรัฐว่า การที่ Clinton กล่าวเช่นนั้น ถือเป็นการโจมตีจีน (attack on China) หลังจากนั้น กองทัพจีนได้จัดการซ้อมรบในบริเวณหมู่เกาะสแปรตลีย์ และประกาศจุดยืนอย่างแข็งกร้าวว่า จีนมีอธิปไตยเหนือหมู่เกาะสแปรตลีย์อย่างเด็ดขาด แต่ปฏิกิริยาของจีนก็ได้ก่อให้เกิดปฏิกิริยาลูกโซ่ นำไปสู่การกระชับความสัมพันธ์ทางทหารระหว่างสหรัฐกับเวียดนามอย่างเข้มข้น โดยขณะนี้ เรือรบของสหรัฐ ชื่อว่า John McCain ได้จอบเทียบท่าที่ท่าเรือเมืองดานัง และจะเข้าร่วมภารกิจกับกองทัพเรือเวียดนาม นับเป็นครั้งแรกที่จะมีการปฏิบัติการร่วมระหว่างกองทัพเรือสหรัฐกับเวียดนาม และเมื่อวันที่ 8 สิงหาคม ที่ผ่านมา เรือบรรทุกเครื่องบินของสหรัฐ ชื่อ George Washington ได้ไปจอดเทียบท่าที่ท่าเรือเมืองดานังด้วย
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น